Ruimte voor gebrokenheid in de eredienst

There is a crack, a crack in everything. That’s how the light gets in.

Bekende woorden van Leonard Cohen. Het is hoe we onze slechtere momenten proberen te zien: kijk naar het positieve, na regen komt zonneschijn. Maar wat nu als het alleen maar regent? Gaan we niet te snel voorbij aan de ‘cracks,’ aan de barsten in ons leven, aan dat wat gebroken is? En hoe zit dat met de eredienst – mogen we daarin ook zingen over de donkere dagen in ons leven, horen we preken over het lijden dat ons allemaal treft of kan treffen? Hoe vol emotie mogen onze gebeden zijn als we samenkomen met onze broers en zussen in Christus?

Spreker Léon van Ommen (University of Aberdeen, Schotland): “Op de studieochtend voor kerken ‘Schreeuwen uit diepte’ bespreken we met elkaar hoe we lijden en gebrokenheid een plaats kunnen geven in de eredienst. De eredienst staat centraal in het leven van de gemeente. God nodigt ons uit voor een ontmoeting, waarin we alles wat ons bezighoudt voor Gods aangezicht mogen brengen. Vaak hoor ik echter dat mensen het gevoel hebben dat ze enkel dat wat goed gaat mogen brengen voor Gods aangezicht, of vooral, voor het ‘aangezicht van de gemeente.’ Zondagochtend: maskers op… We moeten ons sociaal wenselijk gedragen – daar hoort niet teveel lijden bij. Zelfs als we lijden benoemen, lijkt dat selectief te zijn: we bidden voor het gebroken been van mevrouw Smit, maar niet voor de depressie van meneer Jans.

Op de studiedag stellen we ons de vraag: wat kan wel en wat kan niet in de eredienst? En hoe dan wel of niet? En hoe zit het eigenlijk met de vele klaag- en protestpsalmen, krijgen die een plaats in de liturgie? Zingen we die, preken we daarover, luisteren we daarnaar? Een ding is zeker: wie zich gebroken voelt en het wil uitschreeuwen naar God, bevindt zich in het goede gezelschap van Mozes, Job, Jeremia, de psalmdichters, Hannah en vele anderen. Inderdaad, Jezus zelf vroeg wanhopig ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt U mij verlaten?!’ Wie verder wil nadenken en meedenken over lijden in de liturgie en de vele vragen die dat oproept, moet zeker naar de studieochtend op 21 april komen…

Om je alvast wat uit te dagen zijn hier een paar vragen en stellingen om over na te denken. Laten we het op scherp stellen:

• Kunnen we in de aanbidding van God samen met Job onze geboortedag vervloeken? Zijn er niet veel mensen die met Job en Jeremia liever niet zouden leven? Zou het niet liturgisch gezond zijn om deze broeders en zusters te erkennen in hun gevoelens door met Job en Jeremia mee te klagen?
• Het kruis staat centraal in het christelijk geloof en vaak ook in de eredienst. Gaan we te snel voorbij aan het lijden van Jezus met onze dankbaarheid voor de vergeving van onze zonden?
• Een gebrek aan aandacht voor gebrokenheid in de liturgie is een pastorale zonde.
• Het christendom is een religie van hoop. Als we de gebrokenheid in de wereld serieus nemen, zouden we heel wat wanhopiger moeten zijn in de eredienst.

Gooi ik met een of meerdere van deze stellingen de knuppel in het hoenderhok, of roepen ze juist herkenning op? Kom naar de studieochtend en laat het me weten!”