Hoopbarometer 2019: Nederlanders iets positiever dan vorig jaar
De Nederlander is iets optimistischer over de toekomst dan vorig jaar en dan met name over het leven in het algemeen en maatschappelijke voorzieningen zoals de zorg, het onderwijs en veiligheid. Ook is het vertrouwen in financiële instellingen toegenomen en zien we een kleine, maar significante, toename in het vertrouwen in vreemden, het leger en politieke partijen. Dat blijkt uit het jaarlijkse onderzoek met de Hoopbarometer dat is uitgevoerd door de aan de Erasmus Universiteit Rotterdam verbonden Erasmus Happiness Economics Research Organisation (EHERO) en het Institute of Leadership and Social Ethics (ILSE), een onderzoeksinstituut van de Evangelische Theologische Faculteit Leuven. Het onderzoek is onderdeel van ons project Hoop als drijfveer.
In de Hoopbarometer wordt hoop gedefinieerd als een verlangen naar verbetering, waarvoor we bereid zijn te handelen, maar waarvan we nooit helemaal zeker zijn dat we het kunnen bereiken. Juist die onzekerheid onderscheidt hoop van optimisme en maakt hoop een belangrijke drijfveer. Want zolang we niet zeker weten of we zullen krijgen wat we willen, blijven we ons inzetten. Hoop kan dus ook een krachtig instrument zijn voor maatschappelijke verandering. Daarvoor is het essentieel om inzicht te hebben in hoe hoopvol we ons voelen. Maar omdat hoop bestaat uit verschillende dimensies van ons mens-zijn – verlangens, overtuigingen en gedrag – is het niet eenduidig of simpel te meten. De hoopbarometer tracht deze aspecten zo goed mogelijk in kaart te brengen. De meetresultaten kunnen door beleidsmakers en bestuurders ingezet worden om richting te geven aan veranderingsprocessen en beleid.
Nederlanders matig hoopvol
Uit de meting van de Hoopbarometer 2019 blijkt dat Nederlanders, net als in 2018, matig hoopvol zijn en een 6,3 scoren. Begin 2018 stond de score nog op 6,1 en ten opzichte van eind 2018 zijn er een aantal significante veranderingen waargenomen:
1) De score op verwachtingen is toegenomen van 4,9 naar 5,1: dit betekent dat Nederlanders in 2019 iets positievere verwachtingen hebben van ons leven in het algemeen én positievere verwachtingen over de toekomst van de zorg, onderwijs, veiligheid en de maatschappij als geheel. Onze maatschappelijke en persoonlijke verwachtingen sturen voor een belangrijk deel hoe we ons gedragen. Positieve verwachtingen zetten aan tot actie, bijvoorbeeld om te investeren in een onderneming of opleiding of bij te dragen aan betere zorg of onderwijs.
2) Een andere stijging ten opzichte van 2018 is de score op vertrouwen, die is toegenomen van 5,7 naar 5,9. Mensen hebben het meest vertrouwen in hun familie en buurtbewoners. Gekeken naar het vertrouwen in maatschappelijke instituten krijgt de lokale politie de hoogste score met een 6,5, maar scoren politieke partijen en politici een 4,7. Vertrouwen speelt een belangrijke rol in de Hoopbarometer, omdat de hoop om als maatschappij te ontwikkelen sterk afneemt als mensen weinig vertrouwen hebben in maatschappelijke instituties zoals de overheid, het rechtssysteem of de politie.
Deze veranderingen lijken wellicht klein, maar zijn statistisch gezien significant, waardoor je kunt stellen dat de Nederlandse bevolking iets hoopvoller is en wat meer vertrouwen heeft.
Kwart Nederlanders niet hoopvol
Ondanks bovengenoemde stijgingen is er ook een aanzienlijke groep Nederlanders niet hoopvol. 27% van de Nederlanders scoort lager dan een 5,5 op de hoop-index. Dit betreft vooral mensen van middelbare leeftijd, huishoudens met een laag inkomen, lager opgeleiden, en mensen die vaak eenzaam zijn of een slechte gezondheid hebben. Dit jaar is voor het eerst ook gekeken naar de relatie tussen hoop en inclusiviteit. En wat blijkt: mensen die zich niet betrokken voelen bij de maatschappij zijn ook minder hoopvol. We zien eenzelfde score (5,5) bij mensen die het gevoel hebben niet mee te kunnen komen in de maatschappij, de maatschappij onrechtvaardig vinden, zich gediscrimineerd voelen, weinig sociale contacten hebben of financieel beperkt zijn. Dit geldt voor 1 op de 10 Nederlanders.
Hoop en de toekomst
Mensen die een onvoldoende scoren op de hoop-index vinden het minder vaak belangrijk anderen te helpen, zetten zich minder vaak in voor hun gemeenschap, doen minder vaak iets voor hun buren en recyclen minder. Door in te zetten op een meer inclusieve samenleving en door tolerantie te vergroten zullen mensen hun toekomst positiever zien, waardoor ze eerder geneigd zullen zijn om zich in te zetten voor de samenleving. En te handelen in het belang van de ander.
>> Lees meer over het project Hoop als drijfveer
Over het ILSE
Het Institute of Leadership and Social Ethics is in 2008 opgericht aan de Evangelische Theologische Faculteit, Leuven, om onderzoek te doen naar de bijdrage die christelijk leiderschap en christelijke ethiek kan bieden in het bijdragen aan een rechtvaardige en duurzame wereld.