Een verkortende tendens in de vorming van de Synoptische Jezus-traditie
Op 2 september verdedigt de Duitse voorganger Torben Plitt zijn proefschrift over de verkortende tendens in de synoptische traditie. Zijn verdediging is de eerste keer dat ETF Leuven een online promotie organiseert.
Plitt’s onderzoek gaat in op de vraag waarom bepaalde verhalen in de synoptische evangeliën extra informatie laten zien ten opzichte van hun parallellen. Zowel Mattheüs als Markus vertellen bijvoorbeeld het verhaal over de onthoofding van Johannes de Doper op Herodes’ verjaardag. Maar alleen in de versie van Marcus lezen we dat “hoge ambtenaren en militaire bevelhebbers en de leiders van Galilea” werden uitgenodigd.
In het kader van een interdisciplinaire benadering maakt deze analyse gebruik van bevindingen uit de experimentele geheugenpsychologie om aan te tonen dat verhalen op basis van reproducties uit het geheugen over het algemeen niet in lengte toenemen, maar juist korter worden door het weglaten van informatie. Bovendien blijkt uit inzichten uit onderzoek van de geheugenpsychologie dat bij de reproductie van een uit het hoofd geleerd verhaal hoogstwaarschijnlijk secundaire informatie over plaats, tijd, betreffende personen of voorwerpen wordt weggelaten, evenals informatie over een gebeurtenis of voorval in de vorm van een bijwoordelijke bepaling, overtolligheid, commentaar van de verteller en uitspraken over mogelijke gebeurtenissen of voorvallen.
Uit deze studie bleek dat 90% van alle aanvullende informatie in parallelle synoptische verhalen vanuit een geheugenpsychologisch perspectief kan worden verklaard door een verkorting in de traditie. Vanuit een geheugenpsychologisch perspectief weerspiegelen de synoptische parallelle tradities waarschijnlijk eerder verkortende tendensen in plaats van – zoals anderen in de geschiedenis van het onderzoek hebben betoogd – een neiging tot expansie. Op basis van de resultaten van dit onderzoek kunnen ook enkele algemene conclusies worden getrokken over het synoptisch probleem, bijvoorbeeld dat Markus in deze verhalen meestal de oudere traditie weergeeft in vergelijking met Mattheüs en Lukas.
Torben Plitt dient als predikant van een protestantse vrije kerk in Bad Endbach, Duitsland. Hij heeft cursussen over de exegese van het Nieuwe Testament gegeven aan de Evangelische Hochschule Tabor in Marburg en aan de Freie Theologische Hochschule in Gießen. Hij is getrouwd en heeft drie kinderen.
De verdediging vindt online plaats op woensdag 2 september, vanaf 14.30 uur.
Plitt, Torben. “Wachstumsgesetz oder Kürzungstendenz? Gedächtnispsychologische Erkenntnisse zu den inhaltlichen Überhängen in den synoptischen Paralleltraditionen” (PhD dissertatie, Evangelische Theologische Faculteit, 2020).
Promotor: Prof. dr. Armin Baum (ETF Leuven)
